MarktRappodcast: Beluister de podcast van september en blijf op de hoogte

Luister de podcast

Deze aflevering duurt 11:28 min.

Heeft u vragen?

Heeft u een vraag over de energiemarkt of over energie in het algemeen? Mail deze dan naar podcast@vattenfall.nl. We behandelen uw vraag graag in een volgende podcast!

Lees de podcast over september

Spreker 1: Dit is MarktRappodcast, een maandelijkse podcast van Vattenfall. In deze podcast bespreken vier marktexperts de belangrijkste trends en ontwikkelingen op de energiemarkt van de afgelopen maand en kijken ze alvast vooruit naar de komende maand. 

Welkom bij deze eerste MarktRappodcast, graag stel ik het team aan u voor dat deze podcast voor u maakt.

Spreker 2: Mijn naam is Ruzica Lukovic. Ik ben key accountmanager in het team Industrie, Transport en Opslag.

Spreker 3: Mijn naam is Bart van Nobelen. Ik ben marktanalist bij Vattenfall.

Spreker 4: En ik ben Rick Marsman, duurzaamheids-expert.

Peter: Mijn naam is Peter Kortstra en ik probeer deze podcast in goede banen te leiden. Deze maand kijken we terug op de ontwikkelingen op de energiemarkt in de maand september. We zagen een aantal in het oog springende ontwikkelingen deze maand. Onder andere waren er stakingen in Australië bij LNG installaties. Ook zagen we wat meer dan normaal negatieve prijzen op de energiemarkt en dan was er het nodige geplande en ongeplande onderhoud aan leidingen in Noorwegen, die ook van invloed waren. Rick, allereerst zou jij iets kunnen vertellen over waarom we tegenwoordig wat meer negatieve prijzen op de energiemarkt zien dan voorheen?

Rick: Ja, dat klopt. Wat je ziet is dat in Nederland, maar ook in landen om ons heen er veel meer duurzame opwek is bijgekomen. Het CBS heeft laatst aangegeven dat 50% van de verbruikte elektriciteit in Nederland duurzaam is opgewekt, dus dat is al een ja, flinke verbetering. En dat zie je dus ook terug in prijzen, want die zijn ook laag op momenten dat en de wind hard waait en de zon schijnt. De afgelopen maanden zag je dat regelmatig voorbijkomen. Waardoor die prijzen dus veel duurzame opwek ook doordeweeks en dus nog steeds best wat vraag, maar, omdat we zoveel duurzame opwek hebben, wordt dat ruimschoots gecompenseerd en zie je bijvoorbeeld dus die prijs onder nul zakken.

Peter:Ja, en waarom zagen we dat in het verleden meer in het weekend?

Rick: Ja, in het verleden zag je dat vaker in het weekend omdat de vraag in het weekend over het algemeen lager is dan doordeweeks. En dat betekent dus dat je doordeweeks veel meer vraag hebt. Dus voordat er een overschot is aan elektriciteit is het, duurt het langer dan in het weekend.

Bart: Ja, deze lage elektriciteitsprijzen zijn trouwens niet alleen maar rooskleurig. Door het hard toegenomen geïnstalleerd vermogen aan zon en windenergie is er ook steeds meer onbalans in het elektriciteitsnet, waardoor ook de onbalansprijzen hard op kunnen lopen. Zo is bijvoorbeeld op donderdag 21 september, heeft de onbalansmarkt een prijs aangetikt van € 1.950 per megawattuur. Dat zijn natuurlijk uiteindelijk prijzen die ook doorberekend worden aan de klanten in bepaalde tarieven. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan, omdat de wind opeens wegviel, terwijl deze wel voorspeld was en dit gat kon niet gewoon zomaar opgevangen worden met bijvoorbeeld kolencentrales, waardoor je de onbalansprijzen omhoog zag schieten. Daarnaast als je bijvoorbeeld zelf veel zonne-energie opwekt zelf, en een grootverbruik-installatie hebt en de prijzen zijn negatief, dan betekent dat helaas dat je ook moet betalen voor teruglevering.

Ruzica: Ja, vanwege deze grote onvoorspelbaarheid nemen ook de vaste kosten toe. Het is voor ons veel lastiger om te voorspellen wat er gaat gebeuren.

Peter: Een andere ontwikkeling die we zagen, ik noemde het net al in de inleiding, dat waren de stakingen in Australië bij de LNG-installaties. Nu begrijp ik dat wij niet heel veel LNG uit Australië afnemen, maar Rick, zou je iets kunnen vertellen, of Bart, zou je iets kunnen vertellen over die staking in Australië, en wat daar de impact van is?

Spreker 3 (Bart)

Er waren stakingen aangekondigd bij 3 grote LNG-verwerkingsfaciliteiten in Australië. En inderdaad, wij nemen als Nederland eigenlijk niet zoveel LNG af uit Australië, maar op de wereldmarkt is Australië wel een grote speler; zo'n 10% van LNG ter wereld is afkomstig uit Australië. Dat gaat eigenlijk voornamelijk naar Azië toe, omdat de LNG-markt zo'n wereldmarkt is geworden, merken wij dat ook in Europa, omdat dus eigenlijk het aanbod in Azië lager werd, terwijl de vraag tegelijkertijd bleef stijgen, daardoor stegen de prijzen, waardoor juist schepen die voor Europa bedoeld waren naar Azië gingen varen, omdat ze daar een hogere prijs konden krijgen. En waardoor het aanbod in Europa afnam en waardoor ook onze prijzen gingen stijgen.

Peter: En ik begrijp dat die stakingen nu gestopt zijn, omdat er een akkoord is?

Bart: Yes, de vakbonden hebben akkoord bereikt met de werkgevers en dus zijn nu de stakingen helemaal van tafel af en zijn de werkzaamheden dus weer hervat.

Peter: Dus die aanvoer vanuit Australië, die komt weer op een normaal peil. Als we het hebben over gas, de vulgraad van zowel de Europese als de Nederlandse gasvoorraden, die is redelijk goed, hè? We zien dat het al voor bijna 100% gevuld is, onder andere ook de opslag in Norg is al helemaal gevuld. Betekent dit dat we ons de komende winter ook geen zorgen hoeven te maken over onze gasvoorraden?

Bart: Nou, geen zorgen maken dat dan nog niet, maar we hebben ons in ieder geval goed voorbereid op de winter, met volledig gevulde gasvoorraden in Europa kunnen we zo'n 50 dagen vooruit. Dus stel we krijgen straks echt een strenge winter vanaf 1 december, dan zouden we dus bijvoorbeeld volledig kunnen leven van onze gasvoorraden tot ongeveer halverwege januari. Maar ja, dan is de winter natuurlijk nog niet voorbij, dus dat betekent niet dat we ons geen zorgen meer hoeven te maken. We zijn nog steeds afhankelijk van LNG en dan moet nog steeds ook wel die toevoeging nog steeds goed gaan. Maar we hebben ons in ieder geval zo goed mogelijk voorbereid op wat er komen gaat.

Peter: Nou, dat is in ieder geval een geruststellende gedachte. We hebben het nu al over de winter, maar we hebben natuurlijk -een tijdje terug alweer- een behoorlijk warme zomer gehad. Niet zozeer in Nederland, daar was het helaas wat vochtig en wat kouder, maar wel in de ons omringende landen was het enorm heet en dat heeft natuurlijk ook effect op de energiemarkt. Zou je daar iets over kunnen zeggen Rick, wat dat effect eigenlijk is?

Rick: Ja, daar zitten meerdere kanten aan. Allereerst, het warme weer zorgt ervoor dat bijvoorbeeld kerncentrales in Frankrijk, die zijn allemaal gebouwd naast water omdat ze koelwater nodig hebben. Nou, als de temperatuur van het koelwater of van de rivier dermate hoog is, kunnen ze minder goed de installatie koelen, wat er eigenlijk weer voor zorgt dat ze dus minder elektriciteit kunnen produceren en het opgevangen moet worden door andere bronnen zoals een gasgestookte elektriciteitscentrale. Dus dat zorgt ervoor dat de goedkopere elektriciteit vanuit een kerncentrale dan opgewekt moet worden door de duurdere gas of kolen.

Dan kan het warme weer er ook voor zorgen dat door de droogte de rivierstanden lager zijn. Dat zie je bijvoorbeeld in Duitsland. Daar hebben ze nog veel kolencentrales, maar als de rivierstand laag is, kunnen de schepen met kolen minder goed gevuld over de Rijn richting het Ruhrgebied. Nou betekent dat de kosten daarvoor oplopen en dat daardoor ook weer de kostprijs om elektriciteit op te wekken toeneemt.

Maar aan de andere kant, als je kijkt naar de vraag, ja, hoe warmer het is, hoe harder airco's en andere koelingen moeten draaien en dan zie je gewoon een sterk prijs-vraagverhogend effect als de temperaturen stijgen.

Peter: En je hebt ook nog de waterkrachtcentrales volgens mij, waar het ook nog op van invloed is, hè?

Rick: Ja, dat is er ook nog. Kijk je in de landen om ons heen waar je veel waterkracht hebt, rondom de bergen - hoe voller die bassins zijn, hoe beter, want het betekent dat er ook gewoon voor later in het jaar meer elektriciteit-opwek mogelijk is.

Peter: En nu zien we de afgelopen jaren en de verwachting dat ook de komende jaren steeds meer extreme weersomstandigheden door de opwarming van de aarde. Maar je ziet ook wel als regen valt dat het vaak wat extremer is. Wat is jullie idee daarover? Wat is de invloed daarvan op de energiemarkt?

Bart: Dat het ook allemaal minder voorspelbaar wordt, dat we vooral grotere verschillen gaan zien. Misschien het ene jaar is het heel nat en het andere jaar heel droog, dus grotere verschillen. En dat zie je natuurlijk niet alleen ook op de energiemarkt waar je door bijvoorbeeld door het verschil in beschikbare hydropower of koelmogelijkheden bij bepaalde installaties en verschillen gaat zien in de prijzen. Maar ook dat ja, als het een hele droge zomer is, dan wordt ook weinig uit hydropower opgewekt en betekent ook dat daar weinig GVO's uit opgewekt worden. Doordat er minder garanties van oorsprong zijn, komt er dus ook meer krapte op de certificatenmarkt van Europa, waardoor er weer meer druk komt op ja, windturbines die ook certificaten opleveren en dat daar de prijzen dan ook van gaan stijgen.

Peter: Nog een andere ontwikkeling of niet zozeer een ontwikkeling, maar gebeurtenis en op het moment van deze opname is het net een paar weken geleden, is Prinsjesdag. Daarin zijn ook een aantal energiegerelateerde maatregelen aangekondigd. Ruzica, kan jij aangeven wat het effect daarvan is op de energiemarkt?

Ruzica: Geen, nou ja, geen direct effect op de energiemarkt. Wel op de energiebelasting. En we hebben een uitgebreid overzicht op onze website en de link vind je uiteraard onder deze podcast.*

Peter: Dan hebben we teruggekeken naar de maand september. Dan is het nu tijd voor even een korte vooruitblik op de komende maand of deze maand eigenlijk hè? De maand oktober. Wat zijn jullie verwachtingen voor deze maand?

Rick: Nou, je ziet de eerste weersvoorspellingen binnenkomen voor komend kwartaal en daar wordt voor Noordwest-Europa in ieder geval voorspeld, tenminste dat is nu de verwachting, dat de temperatuur wat boven gemiddeld gaat zijn in de komende maanden. Nou, dat zorgt voor een prijsdrukkend effect, want hoe warmer, hoe minder vraag naar gas, waardoor de prijzen voor gas kunnen zakken. Ja, en omdat de opslagen minder nodig zijn ga je met meer zekerheid het eerste kwartaal van het volgend jaar weer in. Dus dat is de eerste verwachting.

Bart: Ja, en daarnaast is het onderhoud in Noorwegen afgelopen, dus daar komt weer meer gas beschikbaar. De export loopt weer beter op, doordat de stakingen in Australië ook zijn afgelopen, dus daar is de LNG-export zekerheid ook weer wat hoger. Ja, dit zijn ook effecten die voor een prijsdrukkend effect kunnen zorgen op de energiemarkten.

Peter: Oké, nou, dan wil ik jullie bedanken, maar niet nadat ik heb gezegd dat wij het ook heel leuk vinden om vragen van onze luisteraars te behandelen in deze podcast.

Dus mocht u een vraag hebben die we hier aan deze tafel kunnen bespreken, dan kunt u die sturen naar podcast@vattenfall.nl. En dan zijn we aan het einde gekomen van deze podcast. Ik wil jullie heel erg bedanken.

-- Einde podcast --

*Alle energiegerelateerde onderwerpen van Prinsjesdag zijn te vinden op deze pagina.